Kiedy mówimy o zaburzeniach osobowości oraz ich leczeniu, można spotkać się z terminami, które warto wyjaśnić: | |||
| Diagnoza | Depersonalizacja | Borderline | Przeciwprzeniesienie |
| Psychoza | Mentalizacja | Przeniesienie | |
Psychoza
jest stanem, w którym zaburzone
jest myślenie, postrzeganie i/lub afekt (nastrój) – czyli adekwatny
kontakt z rzeczywistością. Cechą charakterystyczną jest brak świadomości
swojego stanu. Mogą wystąpić objawy określane wytwórczymi: omamy
(doznania zmysłowe, które nie mają odzwierciedlenia w rzeczywistości,
np. tzw. słyszenie głosów) i urojenia (fałszywe sądy np. przekonanie, że
ludzie prześladują albo chcą otruć). Są one przeżywane przez osobę ich
doświadczającą jako realne i nie poddają się weryfikacji. Często w
nasilonych zaburzeniach nastroju – jak depresja i mania, czyli
nieadekwatnie obniżony lub podwyższony nastrój przez okres powyżej 2
tygodni – pojawiają się objawy zbliżone do urojeń, czyli np.
przekonanie, że swiat się kończy, poczucie rozpadania się ciała albo
przeciwnie, przekonanie o misji zbawienia świata.
Objawami psychozy mogą być też:
ograniczenie aktywności, zubożenie wypowiedzi, dziwaczne zachowania,
zdezorganizowanie myślenia i mowy, niedostosowany afekt, apatia,
anhedonia.
W zależności od czasu trwania i
intensywności objawów można przeprowadzić podział na epizod psychotyczny
i chorobę psychiczną. Nie zawsze pojedynczy epizod lub epizody są
przejawem choroby psychicznej, mogą wynikać z np. dekompensacji
wywołanej dużym stresem, stanowić cechę specyficznych zaburzeń
osobowości lub też być wywołane użyciem substancji psychoaktywnych,
zwłaszcza narkotyków. Może jednak się zdarzyć, że będą początkiem
procesu psychotycznego – decydującym kryterium jest czas trwania objawów
(zwykle powyżej kilku miesięcy) i charakter objawów.
Do chorób psychicznych tradycyjnie
zalicza się schizofrenię, paranoję, depresję i manię. W schizofrenii
przeważają objawy związane z zaburzeniami postrzegania i myślenia: omamy
– najczęściej słuchowe, dezorganizacji myśli i mowy, treści urojeniowe.
Paranoję (obecnie określaną uporczywymi zaburzeniami urojeniowymi)
charakteryzuję obecność trwałego urojenia lub urojeń, często ze sobą
powiązanych w pozornie logiczny system przy nieobecności omamów.
Depresja i mania związane są z zaburzeniami nastroju z towarzyszącymi
przekształceniami ogólnego poziomu aktywności – spowolnieniem albo
pobudzeniem. Istnieje też grupa zaburzeń schizoafektywnych – na
pograniczu schizofrenii i zaburzeń nastroju.